Shiitake

De shiitake (Lentinula edodes) paddenstoel heeft een lichtbruine tot donkerbruine kop en staat bekend als een van de lekkerste paddenstoelen ter wereld. Deze culinaire paddenstoel wordt daarom in allerlei smakelijke (veelal Aziatische) gerechten gebruikt. Bovendien zit shiitake van nature boordevol vitamine B en D. Maar dat is niet alles, want deze paddenstoel heeft nog meer bijzondere eigenschappen. Zo wordt shiitake in de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCG) al eeuwenlang beschouwd als een krachtige medicinale paddenstoel. Shiitake zou onder andere goed zijn voor je immuunsysteem, spijsvertering en je cardiovasculaire systeem (hart en bloedvaten).

Shiitake in het kort

• Bevordert voor je immuunsysteem
• Goed voor je hart en bloedvaten
• Gunstig voor je spijsvertering
• Bevat van nature veel vitamine B en D
• Verlaagt cholesterol
• Veronderstelde anti-tumoreigenschappen
• Kan antibacterieel en antiviraal werken

Naamgeving

Shiitake is de Japanse naam voor deze paddenstoel. ‘Shii’ is de Japanse naam voor de pasaniaboom waarop hij veelvuldig groeit en ‘take’ betekent paddenstoel. In het Latijns heet de paddenstoel Lentinula edodes. En in China wordt de paddenstoel vanwege zijn geur ‘xiang gu’ genoemd. Dit betekent ‘lekker ruikende paddenstoel’. Daarnaast heeft de paddenstoel dankzij zijn gezonde eigenschappen een aantal bijnamen gekregen. Zo noemt men shiitake in Japan ook wel het ‘levenselixer’. Andere bijnamen zijn ‘paddenstoel van de eeuwige jeugd’ en ‘koning der paddenstoelen’.

In het algemeen heeft de shiitake een lichtbruine tot donkerbruine hoed, die soms lichte spikkels bevat. Desalniettemin zijn er verschillende types shiitake. Zo is er een type dat in het Japans ‘donko’ en in het Chinees ‘donggu’ wordt genoemd, wat ‘winter paddenstoel’ betekent. Een ander type wordt in het Chinees ‘huagu’ genoemd, wat ‘bloem paddenstoel’ betekent. Dit type shiitake heeft een bloemachtig patroon op de hoed.

Herkomst Shiitake

Shiitake komt van nature voor in het Verre Oosten, met name in China, Japan en Korea. Het vruchtlichaam groeit van de lente tot de late zomer of vroege herfst. Shiitake paddenstoelen groeien meestal in groepen en komen vooral voor in bossen. Daar voeden zich met dode materie en groeien daarom met name op rottende bomen van hardhoutsoorten zoals eiken, beuken en tamme kastanjes. Wanneer de paddenstoel aan zonlicht bloot wordt gesteld, produceert het grote hoeveelheden vitamine D.

In Nederland groeit de paddenstoel niet in het wild. Maar de paddenstoel kan natuurlijk wel gekweekt worden. Vanwege de populariteit is het nu een van de meest gekweekte paddenstoelen. De shiitake paddenstoel komt zelfs op de tweede plaats; alleen de champignon wordt meer gekweekt. Het is daarom niet gek dat 25% van alle geweekte paddenstoelen ter wereld shiitake paddenstoelen zijn. Om de paddenstoel te kweken wordt de originele, natuurlijke leefomgeving zoveel mogelijk nagebootst. Daarom worden ze meestal op hardhoutsoorten gekweekt.

Traditioneel gebruik

De shiitake paddenstoel wordt al eeuwenlang voor diverse doeleinden gebruikt. Allereerst is het een beroemde culinaire paddenstoel, die in veel Aziatische gerechten voorkomt. De paddenstoel wordt dan ook geprezen als een van de heerlijkste paddenstoelen op aarde. Zo komt de paddenstoel voor in de bekende Japanse miso soep. Shiitake bevat relatief veel eiwitten, waardoor het ook een prima vis- of vleesvervanger is en in allerlei vegetarische gerechten past.

Nog interessanter is het gebruik in de traditionele geneeskunde. Zo werd shiitake in de Traditionele Chinese Geneeskunde gebruikt. De Chinese dokter Wu Juei van de Ming dynastie (1368-1644) beweerde dat shiitake goed was om de gezondheid te bevorderen, het uithoudingsvermogen te verbeteren, kou te genezen en de bloeddruk te verlagen. De paddenstoel werd zowel in China als in Japan vooral door de keizerlijke hofhouding gebruikt.

Ook in het feodale (middeleeuwse) Japan had Shiitake een bijzondere status. Zo bouwden boeddhistische monniken in een bepaald gebied alleen een tempel als er in de omgeving voldoende Shiitake aanwezig was.

Actieve ingrediënten

Shiitake paddenstoelen bevatten veel actieve ingrediënten. Sommigen daarvan lijken je DNA te beschermen tegen oxidatieve stress. Oxidatieve stress is een stofwisselingstoestand waarbij je te veel vrije radicalen (agressieve stoffen) in je lichaam hebt. Dit zorgt voor beschadigingen aan de gezonde weefsels en cellen in je lichaam, waardoor je ziek kunt worden of er vroegtijdig tekenen van veroudering optreden.

Eritadenine

Een van de nuttige stoffen in de shiitake paddenstoel is eritadenine. Deze stof kan je cholesterol verlagen en je hart en bloedvaten ondersteunen. Japanse onderzoekers ontdekten dat eritadenine supplementen bijdragen aan een verlaging van de plasma cholesterol concentratie.
Verder is shiitake uniek omdat het alle acht essentiële aminozuren bevat. Essentiële aminozuren zijn een onderdeel van eiwitten die je lichaam niet zelf kan aanmaken. Daarom is het belangrijk dat we deze via onze voeding of supplementen binnenkrijgen.

Linolzuur

Daarnaast bevat shiitake een vetzuur genaamd linolzuur. Dit zuur is een essentieel vetzuur en helpt bij het verliezen van gewicht en verkrijgen van spiermassa. Bovendien is het gunstig voor je botten en kan het voedselallergieën verminderen.

Maar dat is nog lang niet alles. Want de shiitake paddenstoel bevat nog een ander beroemd ingrediënt. Hieronder lees je er meer over.

Lentinan

Een van de bekendste en meest onderzochte actieve ingrediënten van de shiitake paddenstoel is lentinan. Dit is een type polysaccharide dat ook wel bekend staat als Bèta-D-Glucan. Een polysaccharide is een complexe koolhydraat dat bestaat uit ketens van (gezonde) suikers. Ze staan erom bekend de bloeddruk te stabiliseren en een gunstig effect te hebben op vrije radicalen (agressieve stoffen in je lichaam).

Uit onderzoek blijkt dat lentinan de schade aan chromosomen veroorzaakt door anti-kanker behandelingen kan herstellen. Bovendien vermoedt men dat lentinan het immuunsysteem stimuleert om kanker te bestrijden. Men denkt dat het maagkanker bestrijdt door te voorkomen dat enzymen in de maag en dikke darm de kanker verergeren.

Daarom denken wetenschappers dat de shiitake paddenstoel vooral gunstig is voor mensen met maag- en darmkanker. Helaas is het nog te vroeg om definitieve conclusies te trekken. Daarvoor moet er meer onderzoek plaatsvinden.

Andere gezondheidsvoordelen

Naast het mogelijk bestrijden van kanker heeft de shiitake paddenstoel nog meer gunstige effecten volgens de wetenschap. Hieronder vind je een aantal van die effecten op een rijtje.

Advies

Hoewel gedacht wordt dat het gebruik van medicinale paddenstoelen een positief effect heeft op de gezondheid van de mens, is het altijd verstandig om bij gebruik een huisarts, mycoloog of fytotherapeut te raadplegen. Een fytotherapeut is iemand die bij de behandeling van gezondheidsklachten met plantaardige middelen werkt. Sommige geneeskrachtige paddenstoelen kunnen bijwerkingen veroorzaken en het gebruik ervan kan op ieder mens een verschillend effect hebben. Ook wanneer je de medicinale paddenstoelen in combinatie met andere medicijnen wilt gebruiken is het verstandig om altijd eerst een huisarts te raadplegen over het gebruik en de juiste dosering.